Microplastics en gezondheid: risico’s, blootstelling en wat je zelf kunt doen

1. Inleiding: microplastics in ons dagelijks leven

Als wetenschapper en schrijver volg ik de opmars van micro- en nanoplastics met groeiende zorg. We vinden deze plastic deeltjes in eten, plastic in lucht, microplastics in de lucht en zelfs plastic in drinken.

Volgens het RIVM “zijn microplastics inmiddels in vrijwel alle milieucompartimenten aangetroffen: in water, lucht, bodem en levende organismen”. Dat betekent dat we ze dagelijks onbewust inademen of binnenkrijgen.

Wil je meer weten over hoe omgevingsfactoren invloed hebben op je gezondheid? Lees ook ons artikel over lichamelijke klachten en stress.

---

2. Hoe komen microplastics in ons lichaam?

2.1 Via de lucht

We ademen microplastics in afkomstig van slijtage van synthetische kledingvezels, autobanden, verven en plastic verpakkingen. Deze microplastics lucht komen via fijnstof in je longen terecht. De GGD bevestigt: “Deeltjes kunnen tijdens het ademen ingeademd worden en sommige blijven in de longen achter.”

Meer tips om je ademhaling gezond te houden vind je in onze pagina over ademhalingsoefeningen.

2.2 Via voeding en drinken

Microplastics zijn gevonden in vis, zeevruchten, honing, zout, groenten, fruit, bier en zowel kraan- als bronwater. Vaak is dit het gevolg van plastic verpakkingen, productieprocessen of milieuvervuiling. Als je wilt weten hoe voeding en leefstijl bijdragen aan je herstel, lees dan ons artikel over gezonde leefstijl.

---

3. Wat gebeurt er als je microplastics inademt of inslikt?

3.1 Inademen van microplastics

De meeste ingeademde deeltjes worden weer uitgeademd of via slijm afgevoerd. Maar wat als je plastic inademt en het in je longen blijft zitten? Dan kunnen ze lokaal ontstekingsreacties veroorzaken. De allerkleinste deeltjes (nanoplastics) kunnen mogelijk zelfs in de bloedbaan terechtkomen. Dit maakt de vraag “wat gebeurt er als je microplastics inademt” wetenschappelijk urgent.

3.2 Inslikken van microplastics

De meeste microplastics verlaten het lichaam via de ontlasting. Nanoplastics (<100 nm) kunnen de darmwand passeren en in organen worden aangetroffen, zoals hersenen, placenta en moedermelk. Hierdoor wordt microplastics gezondheid steeds vaker onderzocht.

---

4. Mogelijke gezondheidsrisico’s

4.1 Ontsteking en celstress

Laboratoriumonderzoek wijst op ontstekingsreacties, oxidatieve stress en mogelijke DNA-schade. Deze effecten zijn gevonden in cellen en diermodellen, maar vertaling naar menselijk risico is nog onzeker.

4.2 Mogelijke lange termijn effecten

Er zijn aanwijzingen voor verbanden met hart- en vaatziekten, longaandoeningen, hormonale verstoringen en neurologische ziekten. Het RIVM stelt echter dat “de gezondheidseffecten voor mensen nog onvoldoende bekend zijn”.

Lees ook onze uitleg over hoe stress en lichamelijke klachten samenhangen met je immuunsysteem.

---

5. Wat kun je zelf doen om blootstelling te beperken?

Gebruik glas of metaal in plaats van plastic voor voedsel en drinken.

Vermijd verhitting van plastic in magnetron of oven.

Kies voor natuurlijke vezels (katoen, wol) i.p.v. synthetisch.

Ventileer je huis om concentratie van microplastics in de lucht te verlagen.

Eet vers en onbewerkt om minder verpakkingsplastic binnen te krijgen.

---

Veelgestelde vragen over microplastics

1. Hoe schadelijk zijn microplastics voor de mens?

Microplastics kunnen ontsteking, celstress en mogelijk DNA-schade veroorzaken. Hard bewijs bij mensen ontbreekt nog, maar langdurige blootstelling wordt als zorgwekkend beschouwd.

2. Kun je microplastics inademen?

Ja, microplastics zitten in de lucht en kunnen via de neus en mond in de longen terechtkomen. Vooral synthetische kledingvezels, bandenstof en verf zijn bronnen.

3. Hoe krijg je microplastics uit je lichaam?

De meeste verlaten je lichaam via ontlasting of slijm in de luchtwegen. Nanoplastics zijn moeilijker te verwijderen en kunnen langer in weefsels achterblijven.

4. Kunnen microplastics kanker veroorzaken?

Langdurige blootstelling aan bepaalde plastics (zoals PVC) is bij werknemers in verband gebracht met kankerrisico. Bij het algemene publiek is het bewijs nog onvoldoende.

5. Wat is het grootste probleem met microplastics?

Ze zijn overal, breken nauwelijks af en stapelen zich op in milieu en mogelijk in ons lichaam, terwijl de gezondheidseffecten nog niet volledig bekend zijn.

---

Bronnenlijst

1. RIVM – Gevolgen van microplastics voor de gezondheid

2. GGD Leefomgeving – Microplastics en gezondheid

3. PMC – Chronic occupational exposure to PVC and health effects

4. Voedingscentrum – Microplastics in eten en drinken

5. Plasticsoup Foundation – Microplastics en jouw gezondheid