Leren Voelen: Luisteren naar de Signalen van Je Lichaam

Waarom is leren voelen zo belangrijk?

In het kort

Je lichaam geeft continu signalen af over wat je nodig hebt. Honger vertelt je dat je moet eten. Spanning kan betekenen dat er iets niet klopt in een situatie. Vermoeidheid zegt: neem rust. Deze lichaamssensaties zijn van nature bedoeld om je te helpen de juiste keuzes te maken. Vroeger, toen we nog moesten jagen en vluchten voor gevaar, waren deze signalen van levensbelang. Nu leven we in een drukke samenleving waarin we deze signalen vaak negeren – met klachten tot gevolg.

Wat levert het je op?
Door te leren voelen krijg je weer grip op wat je echt nodig hebt. Je merkt eerder op wanneer je moe bent, gespannen raakt of over je grenzen gaat. Dit helpt je om tijdig in te grijpen, voordat kleine signalen uitgroeien tot grote klachten. Je krijgt meer energie, meer rust en meer balans in je leven.

De rol van psychosomatische fysiotherapie
Als psychosomatisch fysiotherapeut kijk ik samen met jou naar hoe goed je in staat bent om je lichaamssensaties te voelen. Kun je spanning herkennen? Weet je wanneer je moe bent? En – minstens zo belangrijk – kun je woorden geven aan wat je voelt? Dit noemen we je 'emotioneel vocabulaire'. Veel mensen hebben nooit echt geleerd om te benoemen wat ze voelen. Bij FysioJaap oefenen we hiermee, stap voor stap.

Je lichaam als dashboard
Stel je voor: je rijdt in een auto en er gaat een lampje branden op het dashboard. Dat lampje zegt: "Vul de olie bij" of "Check de motor." Je lichaam werkt op dezelfde manier. Vermoeidheid is een lampje dat zegt: "Ga eerder naar bed." Spanning in je schouders zegt: "Er is iets waar je aandacht aan moet geven." Leren voelen betekent dat je deze lampjes leert herkennen en serieus neemt.

Video: Waarom leren voelen essentieel is

In deze video legt psychosomatisch fysiotherapeut Jaap uit waarom leren voelen zo'n belangrijk onderdeel is van de behandeling, en hoe je stap voor stap weer kunt leren luisteren naar je lichaam.

Wat betekent “leren voelen”?

Zo leer je weer voelen – in de praktijk

Stap 1: Sta stil en scan je lichaam

De eerste stap is simpel maar krachtig: neem even pauze en richt je aandacht naar binnen. Dit kan op elk moment van de dag. Sluit je ogen en scan je lichaam van hoofd tot teen. Wat voel je? Misschien spanning in je kaken, een zwaar gevoel in je schouders, kriebels in je buik, of juist een gevoel van rust. Het gaat er niet om dat je iets verandert – alleen dat je opmerkt wat er is.

Voorbeeld uit het dagelijks leven: Je zit al uren achter je laptop. Je merkt dat je schouders naar je oren kruipen en je ademhaling oppervlakkig is. Door even stil te staan, merk je: "Hé, ik ben gespannen. Misschien moet ik even pauzeren."

Tip: Zet drie keer per dag een herinnering op je telefoon om even een 'lichaamscan' te doen. Het hoeft maar een minuut te duren.

Stap 2: Geef woorden aan wat je voelt

Nu je iets opmerkt in je lichaam, is de volgende stap: kun je er woorden aan geven? Dit klinkt eenvoudig, maar veel mensen vinden dit lastig. We hebben vaak een beperkt 'emotioneel vocabulaire' meegekregen. Probeer specifiek te zijn. In plaats van "Ik voel me niet lekker", vraag jezelf: "Voel ik me moe? Geïrriteerd? Verdrietig? Onzeker? Boos?"

Voorbeeld uit het dagelijks leven: Je merkt een knoop in je maag voordat je naar een vergadering gaat. In plaats van dit te negeren, benoem je: "Ik voel me zenuwachtig" of "Ik voel me onzeker over wat ik moet zeggen."

Reflectievraag: Welke woorden gebruik jij meestal om te beschrijven hoe je je voelt? Zijn dat er veel of juist weinig?

Stap 3: Verbind het gevoel aan een behoefte

Elke lichaamssensatie vertelt je iets over wat je nodig hebt. Honger zegt: eet. Vermoeidheid zegt: rust. Spanning kan zeggen: er is iets waar je aandacht aan moet geven, of: je gaat over je grens. Door deze vertaling te maken – van gevoel naar behoefte – kun je beter voor jezelf zorgen.

Voorbeeld uit het dagelijks leven: Je voelt je de hele dag al prikkelbaar en snel geïrriteerd. Als je even stilstaat, merk je dat je eigenlijk doodmoe bent. Je behoefte is rust, niet nog een taak erbij.

Praktische oefening: Vraag jezelf bij een lichaamssignaal: "Als mijn lichaam nu zou kunnen praten, wat zou het dan zeggen dat het nodig heeft?"

Stap 4: Oefen met uitspreken wat je voelt

Leren voelen stopt niet bij het herkennen en benoemen – het gaat ook om durven communiceren. Veel mensen signaleren wel dat er iets niet klopt, maar vinden het moeilijk om dit uit te spreken. Misschien heb je geleerd om je gevoelens voor je te houden, of weet je niet hoe je het moet zeggen. Oefenen helpt.

Voorbeeld uit het dagelijks leven: Een collega vraagt je om nog een extra taak. Je voelt weerstand in je lijf. In plaats van automatisch 'ja' te zeggen, probeer je: "Ik merk dat ik al vol zit. Ik kan dit er nu niet bij hebben."

Tip: Begin klein. Oefen eerst in veilige situaties, bijvoorbeeld thuis of met een goede vriend. Zeg hardop wat je voelt, ook al voelt het onwennig.

Plan een gratis gesprek in

Herken je jezelf hierin? Merk je dat je vaak over je grenzen gaat of pas laat signaleert dat je moe of gespannen bent? Wil je leren om beter te luisteren naar je lichaam? Plan dan een gratis kennismakingsgesprek in met psychosomatisch fysiotherapeut Jaap. In dit gesprek van 30 minuten bespreken we jouw situatie en kijken we samen wat psychosomatische fysiotherapie voor jou kan betekenen.

"Bij FysioJaap heb ik geleerd dat mijn lichaam al die tijd al signalen gaf – ik had alleen nooit geleerd om te luisteren. Nu voel ik veel eerder wanneer ik rust nodig heb."

– Marieke

Veelgestelde vragen over leren voelen

1. Waarom voel ik zo weinig in mijn lichaam?

Dit is heel normaal en komt veel voor. In onze drukke samenleving worden we gestimuleerd om door te gaan, te presteren en signalen te negeren. Daarnaast heeft niet iedereen in de kindertijd geleerd om stil te staan bij lichaamssensaties of er woorden aan te geven. Het goede nieuws: leren voelen is een vaardigheid die je op elke leeftijd kunt ontwikkelen. Het is normaal dat dit tijd kost – stap voor stap leer je luisteren naar je lichaam.

2. Wat zijn voorbeelden van lichaamssensaties die ik kan voelen?

Er zijn heel veel sensaties die je kunt opmerken: spanning of ontspanning in je spieren, een snelle of rustige hartslag, kriebels in je buik, warmte of kou, een brok in je keel, zwaarte in je ledematen, honger, dorst, vermoeidheid, energie, pijn, tintelingen. Al deze signalen geven informatie over hoe het met je gaat en wat je nodig hebt.

3. Wat is een 'emotioneel vocabulaire' en waarom is dat belangrijk?

Je emotioneel vocabulaire is de verzameling woorden die je hebt om te beschrijven wat je voelt. Hoe meer woorden je hebt, hoe preciezer je kunt benoemen wat er in je omgaat. Dit helpt niet alleen bij zelfbegrip, maar ook bij communicatie met anderen. Als je alleen kunt zeggen "Ik voel me niet lekker", is dat minder helpend dan kunnen zeggen "Ik voel me overweldigd en onzeker."

4. Hoe hangt leren voelen samen met mijn klachten?

Veel mensen met stressklachten, vermoeidheid of psychosomatische klachten hebben langdurig hun lichaamssignalen genegeerd. Hierdoor lopen ze te lang door, gaan ze over hun grenzen en stapelen de klachten zich op. Door te leren voelen, kun je eerder ingrijpen. Je merkt sneller op wanneer je rust nodig hebt of wanneer een situatie je te veel wordt. Dit is de basis voor herstel.

5. Kan ik dit zelf oefenen of heb ik begeleiding nodig?

Je kunt zeker al beginnen met de oefeningen op deze pagina. Veel mensen vinden het echter prettig en effectief om hierbij professionele begeleiding te krijgen. Een psychosomatisch fysiotherapeut kan je helpen om patronen te herkennen, blinde vlekken te ontdekken en de link te leggen tussen wat je voelt en wat je nodig hebt. Bij FysioJaap oefenen we dit samen, in een veilige en warme omgeving.

6. Ik merk wel iets in mijn lichaam, maar ik weet niet wat het betekent. Wat nu?

Dat is een hele goede eerste stap! Het opmerken is het belangrijkste. De betekenis komt vaak met de tijd en met oefening. Stel jezelf vragen als: "Wanneer voel ik dit vaker? In welke situaties? Wat zou mijn lichaam willen zeggen?" Bij psychosomatische fysiotherapie helpen we je om deze vertaling te maken.

7. Waarom is het zo moeilijk om te zeggen wat ik voel?

Veel mensen hebben in hun jeugd niet geleerd om gevoelens te benoemen of uit te spreken. Misschien was er thuis weinig ruimte voor emoties, of leerde je dat je 'niet moest zeuren'. Dit patroon neem je mee naar volwassenheid. Het uitspreken van gevoelens voelt dan onwennig of zelfs eng. Het goede nieuws: dit kun je alsnog leren, op elke leeftijd.

8. Hoe vaak moet ik oefenen met leren voelen?

Het mooie is dat je dit de hele dag door kunt oefenen, in kleine momenten. Elke keer dat je even stilstaat en je afvraagt "Hoe voel ik me nu?", train je deze vaardigheid. Begin met drie korte momenten per dag. Na verloop van tijd wordt het steeds natuurlijker en automatischer.

Slotgedachte leren voelen

Je lichaam is je trouwste bondgenoot – het geeft je continu informatie over wat je nodig hebt. Leren voelen is de sleutel om deze informatie te ontvangen en te begrijpen. In een wereld die ons aanspoort om door te rennen, is het een daad van zelfzorg om even stil te staan en naar binnen te luisteren. Bij FysioJaap help ik je graag om deze waardevolle vaardigheid te ontwikkelen. Neem de tijd, wees geduldig met jezelf, en ontdek wat je lichaam je allemaal te vertellen heeft.