Inleiding

Stel je voor: Je hebt al maanden, misschien wel jaren, last van pijn. Het begon in je rug, maar nu voel je het ook in je nek, je schouders en soms zelfs in je benen. Je bent moe, prikkelbaar en licht/geluid komt harder binnen dan vroeger. Je bent al bij de huisarts geweest, hebt bloed laten prikken en misschien zelfs een MRI gehad. De uitslag? "Alles ziet er goed uit, mevrouw/meneer."

Je voelt je niet gehoord. De pijn is er namelijk écht. Het zit niet 'tussen je oren', maar het probleem zit wellicht in de afstelling van je alarmsysteem. In de medische wereld noemen we dit fenomeen centrale sensitisatie. Maar hoe weet je zeker of dit bij jou speelt?

Daarvoor gebruiken wij als specialisten de CSI vragenlijst (Central Sensitization Inventory). Dit is de gouden standaard om te meten of jouw zenuwstelsel in een staat van constante 'hoogspanning' staat.

In dit artikel ontdek je precies wat de CSI vragenlijst inhoudt, hoe een overgevoelig zenuwstelsel werkt en – nog belangrijker – hoe wij je kunnen helpen om de rust in je lijf weer terug te vinden.

Wat zijn psychosomatische klachten precies?

Wanneer we spreken over psychosomatische klachten, of in dit specifieke geval over klachten die voortkomen uit een gevoelig zenuwstelsel, hebben we het over een complexe wisselwerking tussen lichaam en geest. Het is niet zo dat je de pijn verzint; het is een fysieke reactie op langdurige overbelasting.

De wetenschap achter lichaam-en-geest klachten

Bij veel patiënten die hoog scoren op de CSI vragenlijst, zien we dat het pijnsysteem in de hersenen en het ruggenmerg 'overgevoelig' is geworden. Normaal gesproken filtert je brein prikkels. Je voelt je kleding op je huid niet constant, en achtergrondgeluid verdwijnt naar de achtergrond.

Bij centrale sensitisatie werkt dit filter niet goed meer. Het "volume" van je zenuwstelsel staat volledig open. Prikkels die normaal gesproken onschuldig zijn (zoals lichte aanraking, matig licht of normale beweging), worden door je brein geïnterpreteerd als gevaar of pijn. Dit noemen we in de Central Sensitization Inventory (de CSI tool) vaak 'hyperalgesie' of 'allodynie'.

Veelvoorkomende symptomen (opsomming + uitleg)

Herken je de volgende signalen? Deze komen vaak naar voren bij mensen die een verhoogde score hebben op de centrale sensitisatie vragenlijst:

• Verspreide pijn: Pijn die niet op één plek blijft, maar 'wandelt' door het lichaam.

• Vermoeidheid: Niet uitgerust wakker worden, zelfs na een lange nacht slaap.

• Overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels: Fel licht, harde geluiden of sterke geuren zijn onverdraagbaar.

• Cognitieve klachten: Moeite met concentreren of dingen onthouden ('brain fog').

• Emotionele schommelingen: Sneller geïrriteerd, angstig of somber zonder duidelijke directe aanleiding.

Afbeeldingsuggestie 1:
Afbeelding: Een illustratie van het menselijk zenuwstelsel waarbij de zenuwbanen rood oplichten, wat duidt op overactiviteit.
Alt-tekst: illustratie overgevoelig zenuwstelsel en centrale sensitisatie bij chronische pijn

Maar hoe weet je nu of dit voor jou geldt?

Hoe ontstaan psychosomatische klachten?

Een overgevoelig zenuwstelsel ontstaat zelden van de ene op de andere dag. Het is vaak een opstapeling van factoren. Zie het als een emmer die langzaam voldruppelt totdat hij overloopt. De CSI vragenlijst helpt ons om in kaart te brengen hoe vol die emmer is.

De rol van stress, trauma en onderdrukte emoties

Fysiek trauma (zoals een auto-ongeluk of operatie) kan een trigger zijn, maar vaak spelen langdurige psychosociale factoren een grote rol. Denk aan chronische werkstress, een onveilige thuissituatie in het verleden, of het jarenlang onderdrukken van emoties.

Je lichaam houdt 'de score' bij. Wanneer je constant onder hoogspanning staat, leert je zenuwstelsel dat de wereld onveilig is. Het gevolg? Het blijft in de alarmstand staan, zelfs als het gevaar geweken is. Dit is de kern van wat de CSI tool probeert te meten.

Het zenuwstelsel en de vicieuze cirkel van pijn en spanning

Wanneer je hoog scoort op de CSI vragenlijst, zit je vaak vast in een vicieuze cirkel:

1. Je voelt pijn/spanning.

2. Je maakt je zorgen over de pijn ("Is er iets kapot?").

3. Deze angst verhoogt de spanning in je zenuwstelsel.

4. Hierdoor wordt je pijndrempel nóg lager (je wordt gevoeliger).

5. Je voelt méér pijn.

Dit proces is fysiologisch, niet ingebeeld. Het is een neuroplastische verandering in je brein.

Afbeeldingsuggestie 2:
Afbeelding: Een infographic die de vicieuze cirkel toont van Pijn -> Angst -> Meer Spanning -> Meer Pijn.
Alt-tekst: vicieuze cirkel van pijn en centrale sensitisatie vragenlijst uitleg

Is deze cirkel te doorbreken? Absoluut.

Waarom gewone fysiotherapie vaak niet werkt bij SOLK

Veel patiënten die bij ons komen, hebben al tientallen behandelingen gehad. Manuele therapie, dry needling, massage... het hielp even, maar de klachten kwamen altijd terug. Waarom?

Het verschil met reguliere fysiotherapie

Reguliere fysiotherapie richt zich vaak op de 'hardware': de spieren, gewrichten en banden. Ze proberen lokaal iets te repareren. Maar bij een overgevoelig zenuwstelsel (zoals vastgesteld met de CSI vragenlijst) is er lokaal vaak niets kapot.

Het probleem zit in de 'software': de verwerking van de signalen. Als je blijft duwen en trekken aan een pijnlijk lichaam dat al in de alarmstand staat, trap je alleen maar hard op de rem. Je zenuwstelsel schrikt en reageert met... méér pijn. Daarom werken puur fysieke behandelingen vaak averechts bij SOLK (Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten).

Lees hier meer over waarom reguliere behandelingen soms stagneren.

Hoe psychosomatische fysiotherapie wél helpt

Bij Psychosomatische Fysio kijken we verder dan de pijnplek. Wij behandelen de mens achter de klacht en het zenuwstelsel dat de klacht in stand houdt. De CSI vragenlijst is hierbij ons startpunt.

Onze unieke aanpak bij Psychosomatische Fysio

Tijdens de intake nemen we de Central Sensitization Inventory af. Scoor je hier 40 punten of hoger? Dan is de kans groot dat er sprake is van centrale sensitisatie.

Onze aanpak richt zich op het 'hertrainen' van je brein en zenuwstelsel. We leren je lichaam dat bewegen veilig is en dat ontspanning mogelijk is. We werken van 'overleven' naar weer echt 'leven'.

Wetenschappelijk onderbouwde technieken die wij gebruiken

Wij combineren diverse evidence-based methoden:

• Pijneducatie (PNE): Uitleg over hoe pijn werkt. Begrijpen = minder angst = minder pijn.

• Graded Activity: Stap voor stap het activiteitenniveau opbouwen zonder de pijngrens te forceren.

• Adem- en ontspanningstherapie: Om het parasympathische zenuwstelsel (je rustknop) te activeren.

• Lichaamsbewustwording: Weer leren voelen zonder oordeel.

Meer weten over onze methodes? Bekijk onze pagina over Pijneducatie en PNE.

Wat kun je zelf direct doen? (5-7 praktische oefeningen/tips met stappen)

Heb je het vermoeden van een gevoelig zenuwstelsel? Probeer deze stappen vandaag nog:

1. Doe de adempauze: Ga zitten, sluit je ogen en adem 3 minuten langzaam naar je buik. 4 tellen in, 6 tellen uit.

2. Verplaats je focus: Heb je pijn? Probeer je aandacht eens te verleggen naar een lichaamsdeel dat géén pijn doet (bijv. je rechterpink of je oorlel).

3. Beweeg rustig: Ga wandelen, maar stop vóórdat de pijn hevig wordt. Respecteer je grens.

4. Schrijf het van je af: Emoties onderdrukken verhoogt de spanning. Schrijf elke dag 5 minuten over wat je dwarszit.

5. Slaaphygiëne: Zorg voor een koele, donkere kamer en vermijd schermen 1 uur voor het slapen.

6. Vul de CSI tool in: Zoek online naar een CSI vragenlijst of vraag ernaar bij ons, zodat je inzicht krijgt in je score.

Afbeeldingsuggestie 3:
Afbeelding: Een rustgevende foto van een vrouw die in de natuur wandelt en ontspannen oogt.
Alt-tekst: vrouw wandelt in bos voor herstel overgevoelig zenuwstelsel

Maar hoe pak je dat nu professioneel aan?

Ervaringen van onze patiënten

Niets zegt meer dan de verhalen van mensen die in jouw schoenen stonden en de CSI vragenlijst als startpunt gebruikten:

"Na jaren rugpijn en een hoge score op de CSI tool, leerde ik hier dat mijn rug niet 'kapot' was, maar mijn zenuwstelsel op hol geslagen. De pijneducatie was een eye-opener."
— J. de V.

"Ik dacht dat ik gek werd van de pijn. Door de ademhalingsoefeningen heb ik eindelijk weer controle over mijn lijf. Mijn overgevoeligheid voor geluid is enorm afgenomen."
— S.K.

"Fijn dat er eindelijk naar het totaalplaatje werd gekeken. De centrale sensitisatie vragenlijst gaf de bevestiging die ik zocht: het is fysiek, en er is iets aan te doen."
— M.B.

Bekijk hier meer ervaringsverhalen van onze cliënten.

Veelgestelde vragen over psychosomatische klachten (FAQ)

Hieronder beantwoorden we veelgestelde vragen rondom de CSI vragenlijst en sensibilisatie.

Wat is het verschil tussen psychosomatisch en somatisatie?

Psychosomatisch verwijst naar de wisselwerking: psychische spanning geeft lichamelijke klachten. Somatisatie is het proces waarbij psychische stress zich uit in lichamelijke symptomen zonder duidelijke medische oorzaak. Bij beide speelt een overgevoelig zenuwstelsel vaak een sleutelrol.

Hoe lang duurt herstel bij psychosomatische klachten?

Dit verschilt per persoon. Het hertrainen van een zenuwstelsel kost tijd. Gemiddeld zien we na 6 tot 12 weken intensieve therapie significante verbeteringen in de scores van de centrale sensitisatie vragenlijst.

Wordt psychosomatische fysiotherapie vergoed in 2025?

Ja, psychosomatische fysiotherapie valt onder de reguliere fysiotherapievergoeding in je aanvullende verzekering. Raadpleeg je polis of neem contact met ons op voor advies.

Wat is een normale score op de CSI vragenlijst?

De Central Sensitization Inventory loopt van 0 tot 100.

• 0-29: Subklinisch (waarschijnlijk geen centrale sensitisatie).

• 30-39: Mild.

• 40-49: Matig.

• 50-59: Ernstig.

• 60+: Zeer ernstig.
  Een score boven de 40 is een sterke indicatie voor centrale sensitisatie (Bron: Pain Medicine, wetenschappelijk tijdschrift).

Kan ik de CSI tool zelf invullen?

Ja, de CSI tool is een zelfrapportagelijst. Echter, de interpretatie en het behandelplan dat daarop volgt, vereisen expertise. Wij raden aan de uitslag altijd met een gespecialiseerd fysiotherapeut te bespreken.

Is centrale sensitisatie blijvend?

Nee, gelukkig niet. Dankzij de neuroplasticiteit van het brein is het proces omkeerbaar. Met de juiste training kan je zenuwstelsel weer 'kalmeren'.

Afbeeldingsuggestie 4:
Afbeelding: Een close-up van een hand die een vragenlijst invult met een pen.
Alt-tekst: patiënt vult csi vragenlijst in voor diagnose overgevoelig zenuwstelsel

Conclusie

Je hoeft niet te blijven leven met onverklaarbare pijn of een overgevoelig zenuwstelsel. De CSI vragenlijst is een krachtig hulpmiddel om te begrijpen wat er in je lichaam gebeurt. Het is geen eindstation, maar juist het startpunt van jouw herstel.

Bij Psychosomatische Fysio begrijpen we dat lichaam en geest één zijn. Wij kijken niet naar het 'kapotte onderdeel', maar naar jou als geheel.

Herken jij jezelf hierin? Wacht niet langer.

Blijven rondlopen met klachten versterkt de vicieuze cirkel. Doorbreek hem vandaag nog.

Maak vandaag nog een afspraak voor een gratis telefonisch intakegesprek van 15 minuten.

Of lees eerst meer over ons team van specialisten die voor je klaarstaan.