De Insomnia Severity Index (ISI) Slaaptest

De Insomnia Severity Index (ISI) is een internationaal erkende zelfrapportagevragenlijst die wordt gebruikt om de ernst van slapeloosheidsklachten te beoordelen. De lijst bestaat uit 7 items die slaapmoeilijkheden kwantificeren op het gebied van inslapen, doorslapen, vroeg wakker worden, tevredenheid met de slaap, functioneren overdag, zorgen over slaap en de impact op het dagelijks leven. De score varieert van 0 tot 28, waarbij hogere scores wijzen op ernstigere insomnie. In Nederland wordt de ISI veelvuldig ingezet in huisartsenpraktijken, GGZ en slaapklinieken.

📝 Validatie en Toepassing in Nederland

1. Domus Medica (2018). Aanpak van slaapklachten en insomnie bij volwassenen in de eerste lijn.
   PDF-bron

Beschrijft het gebruik van de ISI als aanbevolen meetinstrument voor slaapproblemen in de eerstelijnszorg.

2. Van Overschelde, P. (2021). The correlation between sleep disturbances and central sensitization in patients with chronic spinal pain.
   PDF-bron

Toont de betrouwbaarheid van de ISI in combinatie met chronische pijnklachten.

3. Rosbergen, G. J., Jansen, M. P., & Rosbergen-de Vries, A. (2017). Slaap-waakstoornissen bij volwassenen met autisme.
   PDF-bron

Gebruikte de ISI voor subjectieve metingen in klinische context bij ASS-patiënten.

4. Van der Werf, Y. D. (2019). Diagnostiek van slaapstoornissen. Tijdschrift voor Neuropsychologie.
   Artikel

Behandelt diagnostiek inclusief ISI als betrouwbaar instrument voor insomnie.

📊 Interpretatie ISI-scores

ScoreInterpretatie0–7Geen klinische slapeloosheid8–14Subtiele slapeloosheid15–21Matige slapeloosheid22–28Ernstige slapeloosheid

Deze scoregrenzen helpen professionals bij het bepalen van de noodzaak voor interventie of verdere diagnostiek. In Nederland is de Nederlandstalige versie van de ISI klinisch gevalideerd en aanbevolen in o.a. de NHG-Standaarden en GGZ-behandelprotocollen.

📣 Auteursrechten & Bronvermelding

De originele Insomnia Severity Index werd ontwikkeld door:

• Charles M. Morin, Université Laval, Québec, Canada.
  Voor gebruik in onderzoek of praktijk wordt aangeraden om contact op te nemen met de oorspronkelijke auteur via Professor Morin’s profiel voor copyright/licentievoorwaarden.

De Nederlandstalige vertalingen zijn vaak opgenomen in richtlijnen van Domus Medica en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), en mogen met bronvermelding voor klinisch gebruik worden ingezet.

De Slaaptest: Alles wat je moet weten

Soorten slaaptesten

Niet elke slaaptest verloopt hetzelfde. Afhankelijk van de ernst van de klachten en de medische context zijn er drie hoofdvormen: klinische slaaptesten, thuisgebaseerde slaaptesten en online screenings.

Klinische slaaptest (PSG)

De polysomnografie (PSG) wordt vaak beschouwd als de gouden standaard. Hierbij wordt de patiënt een nacht opgenomen in een slaapcentrum, waar sensoren hersenactiviteit (EEG), ademhaling, hartslag, zuurstofsaturatie en spierbewegingen registreren.

Een studie van Appleton et al. (2025) toont aan dat PSG niet alleen nuttig is voor de diagnose van slaapapneu, maar ook verband houdt met metabole aandoeningen zoals diabetes. Dit maakt de klinische slaaptest extra waardevol bij risicopatiënten.

Thuis-gebaseerde slaaptesten

Niet iedereen hoeft naar een kliniek. Met draagbare apparatuur kan men thuis testen. Deze apparaten registreren voornamelijk ademhaling, hartslag en zuurstofniveaus.

Volgens Attia et al. (2025) zijn deze thuisgebaseerde testen betrouwbaar en wordt kunstmatige intelligentie steeds vaker ingezet om resultaten automatisch te analyseren. Dit verlaagt de wachttijd en maakt diagnostiek toegankelijker.

Online en mobiele slaaptesten

Naast medische onderzoeken zijn er ook zelfevaluaties en mobiele apps beschikbaar. Ze zijn geen vervanging voor een klinische diagnose, maar kunnen wel helpen bij eerste screenings.

Onderzoek van Stepnowsky et al. (2019) laat zien dat mobiele gezondheidstechnologie een nuttige aanvulling is om slaapproblemen vroegtijdig te signaleren en gedragsadvies te geven.

Wanneer een slaaptest overwegen?

Veel mensen vragen zich af: Wanneer is een slaaptest zinvol?

Volgens Buysse (2014) zijn er duidelijke indicatoren:

• Voortdurende slaapklachten langer dan drie weken

• Overmatige slaperigheid overdag

• Nachtelijk snurken en ademstops (kenmerkend voor slaapapneu)

• Onverklaarbare vermoeidheid, prikkelbaarheid of concentratieproblemen

Een slaaptest kan ook preventief nuttig zijn bij mensen met risicofactoren zoals overgewicht, hoge bloeddruk of familiegeschiedenis van slaapstoornissen.

Hoe werkt een slaaptest?

Tijdens een slaaptest worden verschillende fysiologische signalen gemeten.

De richtlijnen van Kapur et al. (2017) beschrijven de belangrijkste meetmethoden:

• EEG (elektro-encefalografie): hersenactiviteit en slaapstadia

• ECG (elektrocardiografie): hartslag en hartritme

• EMG (elektromyografie): spierbewegingen

• Ademhalingssensoren: detecteren ademstops en hypopneu

• Pulsoximetrie: meet zuurstofgehalte in het bloed

Deze gegevens geven een compleet beeld van de slaapkwaliteit en mogelijke stoornissen.

Resultaten interpreteren en behandelopties

De resultaten van een slaaptest worden door een specialist geanalyseerd. Mogelijke uitkomsten zijn:

• Geen afwijkingen: gezonde slaap

• Milde slaapstoornis: leefstijladvies of gedragsinterventies

• Matige tot ernstige stoornis: behandeling met CPAP, medicatie of cognitieve gedragstherapie

Volgens Aricò et al. (2021) kunnen onbehandelde slaapstoornissen de dagelijkse functionaliteit sterk verminderen. Behandelingen zoals cognitieve gedragstherapie bij slapeloosheid (CGT-I) of CPAP-therapie bij slaapapneu zijn bewezen effectief.

Slaaphygiëne en routines

Een belangrijk onderdeel van slaapverbetering ligt bij slaaphygiëne – gewoonten en routines die slaapkwaliteit bevorderen.

Volgens Domus Medica (2005) en de NHG-Standaard (2024) zijn de belangrijkste adviezen:

• Beperk cafeïne en alcohol enkele uren voor het slapen

• Vermijd beeldschermen kort voor bedtijd

• Houd een regelmatig slaapschema aan

• Zorg voor een rustige en donkere slaapkamer

Verbeek (2023) en Ensing (2023) benadrukken dat gedragsmatige interventies, zoals ontspanningstechnieken en ademhalingsoefeningen, nuttig zijn bij chronische slapeloosheid.

Signalen van slaaptekort en overslapen

Te weinig of te veel slaap is schadelijk.

Medic et al. (2017) tonen aan dat chronisch slaaptekort leidt tot een hoger risico op hart- en vaatziekten, depressie en verminderde cognitieve prestaties. Aan de andere kant kan overslapen (meer dan 9-10 uur per nacht) ook negatieve effecten hebben, zoals verhoogde kans op diabetes.

De consensus van Watson et al. (2015) adviseert dat gezonde volwassenen gemiddeld 7–9 uur slaap per nacht nodig hebben.

Risicofactoren: stress, apneu, slapeloosheid

Niet iedereen heeft evenveel kans op slaapstoornissen.

• Slaapapneu: volgens Peppard et al. (2013) komt dit vaker voor bij mannen, ouderen en mensen met overgewicht.

• Slapeloosheid: de Europese richtlijn van Riemann et al. (2017) adviseert een combinatie van cognitieve gedragstherapie en leefstijlinterventies.

• Stress en piekeren: verhogen de kans op inslaapproblemen en gefragmenteerde slaap.

Ontspannings technieken en gedragsadvies

Naast medische interventies spelen ontspanning en gedrag een cruciale rol.

• Tang & Harvey (2004): cognitieve arousal en piekeren zijn sterke voorspellers van inslaapmoeilijkheden. Ontspanningsoefeningen kunnen dit doorbreken.

• Van Straten et al. (2018): online CGT-I (cognitieve gedragstherapie voor slapeloosheid) is effectief gebleken en maakt behandeling toegankelijker.

Praktische tips voor betere slaap

1. Ga elke dag rond hetzelfde tijdstip naar bed

2. Vermijd zware maaltijden vlak voor het slapen

3. Zorg voor een koele en stille slaapkamer

4. Doe ontspanningsoefeningen zoals ademhaling of meditatie

5. Beperk dutjes overdag

Veelgestelde vragen (FAQ’s)

1. Hoe betrouwbaar is een online slaaptest?
Online tests zijn goede screeningsinstrumenten, maar geen vervanging voor klinische diagnostiek. Raadpleeg altijd een arts bij klachten.

2. Hoe weet ik of ik slaapapneu heb?
Typische symptomen zijn luid snurken, ademstops en overmatige slaperigheid overdag. Alleen een slaaptest kan dit bevestigen.

3. Wat is de beste slaapduur per nacht?
Volgens Watson et al. (2015) is 7–9 uur per nacht ideaal voor volwassenen.

4. Helpt koffie echt slecht voor de slaap?
Ja, cafeïne kan de inslaaptijd verlengen en de slaapkwaliteit verlagen.

5. Kan stress slapeloosheid veroorzaken?
Absoluut. Stress en piekeren zijn belangrijke risicofactoren voor slapeloosheid (Tang & Harvey, 2004).

6. Wordt slapeloosheid altijd met medicijnen behandeld?
Nee, gedragsinterventies zoals CGT-I zijn effectiever op lange termijn (Riemann et al., 2017).

Conclusie & aanbevelingen

Een slaaptest is een krachtig instrument om slaapproblemen te diagnosticeren en passende behandeling te starten. Van klinische polysomnografie tot thuis- en online testen: de mogelijkheden zijn divers en steeds toegankelijker.

Naast diagnostiek spelen slaaphygiëne, ontspanningstechnieken en gedragsadviezen een cruciale rol bij het verbeteren van de slaapkwaliteit. Wie klachten ervaart, doet er goed aan om een arts te raadplegen en eventueel een slaaptest te ondergaan.

Meer informatie is te vinden via de Nederlandse Vereniging voor Slaap-Waak Onderzoek.

Subscribe to our newsletter

Enjoy exclusive special deals available only to our subscribers.