Belasting en belastbaarheid: hoe overbelasting leidt tot klachten in lichaam en geest

Elke dag worden we geconfronteerd met prikkels, verplichtingen en verwachtingen. Soms is dat geen probleem – we kunnen het aan. Maar als de belasting groter wordt dan onze belastbaarheid, dan ontstaan er klachten. Fysiek, mentaal of allebei. In dit artikel leggen we uit hoe het belasting belastbaarheid model werkt, wat er gebeurt bij overbelasting, en wat je kunt doen als je overbelast bent.

---

Inhoudsopgave

1. Wat is belasting en belastbaarheid?

2. Het belasting belastbaarheid model uitgelegd

3. Hoe herken je overbelasting?

4. Overbelast lichaam: fysieke signalen

5. Emotioneel en geestelijk overbelast: mentale signalen

6. Overbelaste spieren door stress en ademhalingsproblemen

7. Overbelasting door werk en maatschappelijke druk

8. Psychosomatische fysiotherapie als oplossing

9. Tips om je belastbaarheid te vergroten

10. Wanneer hulp inschakelen?

---

1. Wat is belasting en belastbaarheid?

Belasting is alles wat er van je lichaam of geest wordt gevraagd. Denk aan fysieke inspanning zoals sport of werk, maar ook aan mentale belasting: deadlines, zorgen, sociale verplichtingen of ingrijpende gebeurtenissen.

Belastbaarheid is wat jij aankunt. Het is jouw fysieke, mentale en emotionele draagkracht. Hoe fit ben je? Hoe goed slaap je? Hoe veerkrachtig ben je in stressvolle situaties?

De balans tussen belasting en belastbaarheid bepaalt of je klachten ontwikkelt. Is de belasting tijdelijk hoger, dan kan dat geen kwaad. Maar als dit structureel gebeurt, raak je uit balans en ontstaat er overbelasting.

---

2. Het belasting belastbaarheid model uitgelegd

Het belasting belastbaarheid model wordt veel gebruikt in de fysiotherapie en gezondheidszorg. Het is een praktisch model om te begrijpen waarom klachten ontstaan.

Stel je een weegschaal voor. Aan de ene kant ligt de belasting: werkdruk, emoties, fysieke inspanning. Aan de andere kant ligt de belastbaarheid: je conditie, slaapkwaliteit, voeding, stressbestendigheid en sociale steun.

Wanneer de belasting zwaarder weegt dan de belastbaarheid, krijg je klachten.

Dat kunnen lichamelijke klachten zijn, zoals spierpijn, vermoeidheid of een blessure. Maar ook psychische klachten zoals onrust, somberheid of piekergedachten.

Het model maakt duidelijk dat klachten niet altijd een medische oorzaak hebben. Ze ontstaan vaak doordat je meer vraagt van jezelf dan je aankan – soms zonder dat je het zelf doorhebt.

---

3. Hoe herken je overbelasting?

Overbelasting herken je aan een combinatie van signalen. Deze kunnen zich op verschillende manieren uiten:

Je bent vaak moe, zelfs na rust.

Je hebt lichamelijke klachten zonder duidelijke medische oorzaak.

Je bent snel prikkelbaar of emotioneel.

Je slaapt slecht of onrustig.

Je hebt moeite met concentratie of vergeetachtigheid.

Je voelt je geestelijk overbelast of opgejaagd.

Je hebt het gevoel: "ik ben overbelast", maar weet niet precies waarom.

Veel mensen proberen door te gaan, in de hoop dat het vanzelf beter wordt. Maar juist dat negeren van signalen zorgt ervoor dat je klachten verergeren.

---

4. Overbelast lichaam: fysieke signalen

Een overbelast lichaam geeft duidelijke waarschuwingen af. Je kunt het merken aan:

Vermoeide of pijnlijke spieren

Spierkrampen of stijfheid

Chronische vermoeidheid

Vertraagd herstel na inspanning

Sneller buiten adem zijn

Pijnklachten zonder trauma of ongeluk

Als je blijft trainen of werken terwijl je lichaam aangeeft dat het te veel is, loop je kans op blessures of chronische pijn. Dit zie je vaak bij sporters, maar ook bij mensen met een fysiek zwaar beroep of een hoge werkdruk.

---

5. Emotioneel en geestelijk overbelast: mentale signalen

Een andere vorm van overbelasting is emotioneel overbelast zijn. Ook hierbij krijg je duidelijke signalen van je systeem:

Je hebt snel een kort lontje.

Je voelt je snel overprikkeld.

Je hebt moeite om je te ontspannen.

Je ervaart angst, somberheid of piekeren.

Je voelt je leeg of uitgeput, zelfs bij simpele taken.

Je bent het overzicht kwijt en maakt fouten.

Deze klachten ontstaan vaak bij mensen die te lang hun grenzen negeren of zichzelf geen ruimte geven om op te laden. Geestelijk overbelast zijn kan uiteindelijk leiden tot overspannenheid of zelfs een burn-out.

---

6. Overbelaste spieren door stress en ademhalingsproblemen.

Wist je dat stress ook letterlijk in je spieren gaat zitten? Bij langdurige spanning spannen je spieren zich onbewust aan. Denk aan gespannen schouders, een strakke kaak of verkrampte buik.

Veel mensen met stress hebben last van:

Overbelaste ademhalingsspieren

Spanning op de borstkas

Oppervlakkig of versneld ademen

Benauwdheid of hyperventilatie

Dit leidt vaak tot een vicieuze cirkel: je raakt gespannen → je ademhaling versnelt → je lichaam raakt vermoeid → je wordt angstig → en de klachten nemen toe.

In psychosomatische fysiotherapie besteden we daarom veel aandacht aan ademhaling en ontspanning. Zo leer je weer grip te krijgen op je systeem.

---

7. Overbelasting werk en maatschappelijke druk

Een van de belangrijkste oorzaken van overbelasting is werk. Steeds meer mensen ervaren overbelasting door werkdruk, deadlines, continue prikkels en hoge verwachtingen.

Zeker in sectoren zoals zorg, onderwijs, techniek en kantoorwerk, speelt mentale overbelasting een grote rol. Veel mensen zeggen letterlijk:

> “Ik ben overbelast, maar ik weet niet hoe ik dit moet stoppen.”

De gevolgen zijn groot:

Emotionele uitputting

Slaapproblemen

Minder plezier in werk

Relatieproblemen

Verhoogd ziekteverzuim

Het is belangrijk om deze signalen serieus te nemen. Te lang doorgaan zorgt ervoor dat je opbrandt – letterlijk en figuurlijk.

---

8. Psychosomatische fysiotherapie als oplossing

Bij psychosomatische fysiotherapie kijken we niet alleen naar je spieren of je houding, maar juist naar de totale mens. Lichaam én geest.

Het belasting belastbaarheid model vormt de basis van de behandeling. Samen kijken we:

Wat zijn jouw stressbronnen (belasting)?

Wat kun jij op dit moment aan (belastbaarheid)?

Hoe kunnen we die balans herstellen?

Behandelingen kunnen bestaan uit:

Ademhalings- en ontspanningsoefeningen

Lichaamsbewustwording (waar voel je spanning?)

Training van belastbaarheid

Stressregulatie en psycho-educatie

Mindfulness of ACT-technieken

Leefstijladvies en dagstructuur

Het doel is niet alleen klachtenvermindering, maar ook duurzame gedragsverandering. Zodat je leert hoe je in de toekomst met belasting omgaat.

---

9. Tips om je belastbaarheid te vergroten

Wil je klachten voorkomen of herstellen van overbelasting? Dan is het belangrijk om je belastbaarheid te vergroten. Dat doe je door:

✅ Goed slapen: 7-9 uur slaap is essentieel voor herstel

✅ Bewegen: elke dag wandelen, fietsen of sporten (op je eigen niveau)

✅ Gezonde voeding: minder suiker en bewerkte voeding, meer groenten en eiwitten

✅ Ademhalingsoefeningen: zoals buikademhaling of box breathing

✅ Grenzen stellen: leer nee zeggen en bewaak je tijd

✅ Ontspanning inplannen: wandelen in de natuur, muziek luisteren, hobby's

✅ Praat erover: met een vriend, coach of psychosomatisch fysiotherapeut

---

10. Wanneer hulp inschakelen?

Herken je jezelf in dit artikel en denk je: “Ik ben overbelast”? Blijf er niet mee rondlopen. Hoe eerder je in actie komt, hoe makkelijker je herstelt.

Hulp van een psychosomatisch fysiotherapeut is geschikt als je:

Al langere tijd klachten hebt zonder duidelijke oorzaak

Last hebt van zowel lichamelijke als mentale spanning

Vermoedt dat stress of werkdruk je klachten verergert

Behoefte hebt aan meer grip op je lichaam én geest

---

Conclusie belasting belastbaarheid

De balans tussen belasting en belastbaarheid is essentieel voor een gezond lichaam en een veerkrachtige geest. Als de belasting te groot wordt, ontstaan er klachten: lichamelijk, emotioneel en mentaal.

Door het belasting belastbaarheid model te begrijpen, kun je beter herkennen wanneer je overbelast bent – en wat je daaraan kunt doen. Psychosomatische fysiotherapie helpt je om die balans te herstellen en in de toekomst te behouden.

---

Hulp nodig?

Wil je begeleiding bij het herstellen van overbelasting? Of wil je werken aan je fysieke en mentale veerkracht? Neem gerust contact op met ons team via www.psychosomatischefysio.nl.

---

📚 Wetenschappelijke bronnen

1. Het belasting–belastbaarheidsmodel (MDBB)

Bernards et al. (1994): beschrijven historisch het meerdimensionale belasting-belastbaarheidsmodel binnen de fysiotherapie, dat belasting en belastbaarheid vanuit een biopsychosociaal perspectief integreert .

Vossen et al. (2005): analyseren multidisciplinaire toepassingen van het model in revalidatie en fysiotherapiepraktijken .

2. Stress, coping en burn‑out

Montero‑Marín & colleagues (2014): onderzochten hoe verschillende copingstrategieën verklaren hoe burn‑out optreedt .

Bagheri et al. (2019): toonden aan dat stress‑copingstrategieën in groepstherapie burn‑out en stress significant kunnen verminderen .

3. Burn‑out ervaring en meetinstrumenten

Maslach (2016): overzicht van burn‑out onder psychiatrische professionals en symptomen zoals vermoeidheid, cognitieve achteruitgang en emotionele uitputting .

Edú‑Valsania et al. (2022): review van burn‑out theorie en meting in beroepscontexten .

Kijima et al. (2020): verband tussen coping, werkomstandigheden en burn‑out bij medisch personeel tonen de rol van emotionele uitputting .

4. Job Demands‑Resources‑model (JD‑R)

Demerouti, Bakker et al.: beschrijven hoe werkdruk (demands) en middelen (resources) van invloed zijn op burn‑out en werkbetrokkenheid, wat parallellen toont met belasting en belastbaarheid .

---

✅ FAQ: Veelgestelde vragen over belasting & belastbaarheid

1. Wat is belasting belastbaarheid?

Belasting is wat wordt gevraagd aan lichaam of geest (bijvoorbeeld werkdruk, emoties, fysieke inspanning).

Belastbaarheid is het vermogen om dit aan te kunnen, afhankelijk van fysieke, mentale en sociale bronnen. Het model maakt duidelijk hoe overbelasting ontstaat als belasting structureel hoger is dan belastbaarheid .

2. Wat is mijn belastbaarheid?

Je persoonlijke belastbaarheid is jouw draagkracht: je fysieke conditie, mentale veerkracht, copingstrategieën, ervaring en sociale steun bepalen hoeveel belasting je kunt verdragen zonder klachten te ontwikkelen.

3. Wat wordt bedoeld met belastbaarheid?

Betekent simpelweg: hoeveel iemand aankan. Het omvat fysieke capaciteit, mentale gesteldheid en ook sociale factoren zoals steun of werkdruk .

4. Wat betekent belastbaarheid neemt toe?

Het betekent dat je fysieke conditie verbetert, je stresshormoonregulatie verbetert, je veerkrachtiger wordt tegen stress en je copingstrategieën meer effectief zijn: je kunt meer belasting aan zonder dat het klachten geeft.

5. Hoe kan ik mijn belastbaarheid vergroten?

Via:

Fysieke training en herstel

Ademhalingsoefeningen en ontspanning

Gezonde leefstijl (slaap, voeding)

Mentale copingstrategieën (positieve coping vermindert burn‑out)

Sociale steun en een werk-privé balans volgens JD‑R-model

6. Hoe test je belastbaarheid?

Belastbaarheidsonderzoeken meten vaak:

Fysieke tests (zoals inspanningstesten)

Vragenlijsten zoals de Perceived Stress Scale (PSS)

Burn‑out assessments zoals de Maslach Burnout Inventory (MBI) .

7. Hoe werkt een belastbaarheidsonderzoek?

Een dergelijk onderzoek combineert gegevens over fysieke conditie (bijv. inspanning, spierkracht), psychische vragenlijsten (stress, emotionele uitputting, coping) en psychosociale factoren (arbeidsbelasting, sociale steun). Hierdoor ontstaat een totaalbeeld van jouw balans tussen belasting en belastbaarheid.

8. Wat is een lage belastbaarheid?

Dat is een situatie waarin je fysieke of mentale draagkracht laag is, terwijl de eisen (belasting) hoog blijven. Signalen kunnen zijn: snel vermoeid, overbelast lichaam, emotioneel uitgeput, te weinig herstelvermogen.

9. Wat is psychische belastbaarheid?

De mate waarin je je emoties, prikkels en mentale belasting kunt hanteren zonder uit balans te raken. Het gaat om veerkracht tegen stress, gebruik van copingstrategieën en het reguleren van stemmingen of angst .